Wandelnetwerk Noord-Holland

Heerhugowaard is zo’n typische nieuwbouwgemeente. En toch is het niet alleen maar steen en beton. Zo passeer je het Waarderhout en  buurtschap ’t Kruis, maar kom je ook over de eeuwenoude Huygendijk.

Tekst en foto’s Joop Duijs

Veel water en groen in de vinexwijken van Heerhugowaard; De paden van het Waarderhout zijn van nieuw zand voorzien.

De rijkste 1% van de wereldbevolking bezit de helft van alle rijkdom op deze aarde. Ja, laat dat maar even tot u doordringen... Van alle tijden, deze hemeltergende ongelijkheid. Zo'n vierhonderd jaar geleden leefden de rijken van ons land ook al in de Grachtengordel van Amsterdam. Ze verdienden hun gigantische kapitaal met de VOC en zochten naar allerlei manieren om hun geld te investeren om zodoende nog rijker te worden. Met hun geld werden niet alleen de Schermer en Beemster drooggemalen, ook de Waert werd leeggepompt met de bedoeling er landbouwgrond van te maken. Maar in tegenstelling tot de Schermer en Beemster was de grond van de Heerhugowaard, zoals de drooggevallen polder werd genoemd, zo arm dat er zelfs serieus is overwogen de polder weer te laten vollopen zodat er dan in ieder geval met visvangst nog wat geld kon worden verdiend.

Anno nu zijn de Schermer en Beemster nog steeds groene oases met rechte vaarten en wegen, terwijl Heerhugowaard een van de drukste bevolkte gebieden is van Noord-Holland. Om die vinexwijken eens te 'beleven' reizen we naar het Coolplein, het horecadeel van winkelcentrum Middenwaard, het grootste overdekte winkelcentrum boven het Noordzeekanaal waar we beginnen aan een leuk, 12 ½ kilometer lang ommetje. Er wordt er wel eens smalend gedaan over al die op elkaar lijkende nieuwbouw, maar de wijken doorwandelend lijkt het bepaald geen straf in Heerhugowaard te moeten wonen. Veel groen, ruime woningen, uitstekend wegennet, vele culturele en sportieve voorzieningen; prima stekkie kortom. Zelfs beroemde Amsterdamse volkszangers als Koos Alberts, Tol Hansse en Andre Hazes kwamen er ooit wonen.

Leuke onverharde paden in het Waarderhout; De IJsbaan van 't Kruis is weer dicht...

Als we de Rivierenwijk zijn doorgetrokken, laten we de vinex even voor wat het is en lopen het Waarderhout in. Het bos heeft een grote opknapbeurt van beheerder Staatsbosbeheer gekregen. Oude populieren zijn gekapt om frisse, jonge exemplaren de ruimte te geven, de paden zijn opnieuw van zand voorzien en het watersysteem is verbeterd door het uitgraven en verbreden van slootjes die tevens minder stijl aflopende oevers hebben gekregen. Lekker voor de kikkertjes en salamanders!

Als we het bos verlaten, wandelen we verder naar 't Kruis. Een buurtschap dat in de loop van de jaren door Heerhugowaard is opgeslokt. Het buurtschap staat nog steeds min of meer op eigen benen met een cafe, voetbal- en handbalclub KSV, een wijkvereniging, een jaarlijkse kermis, een ijsbaan en de Heilige Familiekerk die dateert uit 1923.

Bij Zuurbier kan je bloemen 'uit de muur' halen..; Via de Rustenburgerweg op weg naar de Huygendijk.

Iets verder bij rozenkwekerij Zuurbier slaan we af richting de Huygendijk. Die dijk is een echt monument! Noord-Holland was duizend jaar geleden niet meer dan een moerasgebied vergelijkbaar met de huidige Biesbosch, waar de zee vrij spel had. Wegen waren er niet en om West-Friesland te bereiken moest je een soort waddenloop maken. Door veenontginning en stormvloeden ontstond in die tijd de Waert, die samen met de Schermer een meer vormde. Om de Schermer en Waert te scheiden, werd de Huygendijk aangelegd die later ook van grote militaire waarde werd.

Eeuwenlang probeerde de Hollandse adel die van Frankische afkomst was namelijk de West-Friezen te onderwerpen. De kort geleden uitgezonden tv-serie Redbad geeft een aardig beeld van hoe het er toen aan toe ging. Pas in 1287 versloeg een leger onder leiding van Floris V de weerbarstige West-Friezen. Die al snel toch wel sympathie voor hun overwinnaar gingen voelen. Onder zijn leiding werden namelijk dijken aangelegd, waarmee niet alleen de zee werd getemd, maar ook het gebied toegankelijk gemaakt. Als je de Huygendijk verder volgt kom je bij het Poldermuseum waar nog een gemaal is te vinden dat heeft meegewerkt aan de drooglegging van de Heerhugowaard.

Wij volgen echter de route die ons in Oterleek brengt, dat eens als een eiland tussen de Schermer en de Waert lag. Begin 16e eeuw kwam een legerbende onder leiding van Grote Pier hier langs op rooftocht. Ze plunderden en moordden in Alkmaar, Medemblik, Twisk en Opperdoes, maar werden gestopt bij Hoorn. De Horinezen verjoegen de rovers niet alleen, maar achtervolgden ze ook tot op de Huygendijk die ze vervolgens doorstaken waardoor Oterleek gespaard bleef. 56 jaar later waren de Oterlekers toch de klos omdat ze ervan werden verdacht Spaanse soldaten te hebben geholpen tijdens het beleg van Alkmaar. Als vergelding brandden de Watergeuzen het hele dorp plat.

Onderweg is overal te zien dat het voorjaar in aantocht is; Je kunt ook in 't Kruis (nummer 58) starten.

Verderop wandelen we de nieuwbouw van Heerhugowaard weer in. De gemeente groeide na de laatste wereldoorlog van een paar duizend inwoners uit tot de huidige 55.000. Daarvoor was het eeuwenlang sappelen geweest, dat pas wat verbeterde toen halverwege de 19e eeuw de kunstmest zijn intrede deed.

Aardappelen en kool brachten de boeren eindelijk enige welstand, de Middenweg - tot dan een zandpad - die we bij paaltje 41 inwandelen, werd bestraat en verbond de diverse dorpskernen waardoor het lintdorp Heerhugowaard ontstond. Grote werkgevers, zoals Hoogovens in IJmuiden, haalden overal werknemers vandaan om in de staalindustrie te komen werken. Niet alleen mensen uit de provincie, maar ook uit landen rond de Middellandse Zee vonden een huis in Heerhugowaard vanwaar ze met bussen naar hun werk werden gebracht. Zo kwam het geld van de Amsterdamse kooplieden toch nog goed terecht, maar rijk zijn er niet van geworden.

Groene route vanaf startpunt Coolplein (12,5 km)

Vrijwel geheel verhard. Honden aangelijnd toegestaan. Horeca in Heerhugowaard, 't Kruis en Oterleek.

Start en finish op het Coolplein in Heerhugowaard. Start bij 98, vervolgens 48-59-58-54-52-29-41-40-98. De route is geheel met groene pijlen gemarkeerd.