De dam die hier in de 12e eeuw in de veenrivier De Ilp gelegd werd, moest het achterland in het westen behoeden voor de waterwolf uit het oosten: het opdringerige Purmermeer. Rond deze dam groeide een dorp van boeren en vissers. Na de droogmaking van het meer in 1622 verdween de visserij. Ondanks de steeds betere verbindingen met de buitenwereld vanaf de jaren 1660 – een trekvaart, het Noordhollands Kanaal, de Waterlandse trambaan en de provinciale weg – bleef Ilpendam vooral een boerendorp, tot de forensenstroom na de oorlog goed op gang kwam.

• De Ilpensteinroute (geel) is een ommetje over de Purmerringdijk rond de plek aan de Hofweg waar vroeger slot Ilpenstein heeft gestaan, ter hoogte van de gelijknamige boerderij.
• De Vurige Staartroute (blauw) voert heen over het fietspad (Oudelandsdijkje) en terug over de grasdijk van de Purmer. Honden zijn verboden.
• De Purmerlandroute (groen) verkent het Purmer- en Ilperland tot in de groene rand van Purmerend Weidevenne. Honden zijn verboden.